وی از موسیقیدانان برجسته ایران و پدر جواد معروفی است. ابتدا نوازندگى را با پیانویى که در منزل داشتند شروع کرد و سپس نزد میرزا حسینقلى به نوازندگى تار مشغول شد و پس از درگذشت استاد نزد درویش‏خان رفت.

تبرزین طلا

معروفى چند دوره ردیف را نزد درویش‌خان کار کرد و در نوازندگى تار مهارت یافت. پس از اتمام دوره کلاس، درویش‌خان به برگزیدگان تبرزین طلا مى‏داد. معروفی علاوه بر گرفتن تصدیق کتبى، تبرزین اهدایی درویش‌خان را نیز دریافت کرد. او از نوجوانی در این فکر بود که ردیف موسیقی سنتی ایران را نت‌برداری کند. برای این منظور بعدها با تمامی استادان آن دوران تماس گرفت تا این کار را به انجام برساند؛ ضمن این که به تدریس تار نیز مشغول بود.

مدرسه موسیقی

معروفى در سال ۱۳۰۲ شمسى که کلنل على‏نقى وزیرى مدرسه عالى موسیقى را تاسیس کرد، وارد هنرستان شد و در ارکسترى که کلنل از نوازندگان تار (حسین گل‏گلاب، محمدحسین ادیب، حسنعلى صبا، اسماعیل مهرتاش، محمدصادق اربابى) ترتیب داده بود، تار مى‏نواخت. وقتی در سال ۱۳۰۷ مدرسه‏ موزیک نظام طبق برنامه‏ وسیع‏ترى به مدرسه‏ موسیقى دولتى تبدیل شد به عنوان معلم تار به فعالیتش ادامه داد. این مدرسه تا سال ۱۳۱۳ شمسى فعال بود.

مجموعه آثار

او اجراها و کنسرت‌های بسیار در تهران و شهرستان‌ها برگزار کرد که تعدادی از آن اجراها ضبط شده بر صفحه‌ گرامافون به یادگار مانده است. جمع‌آوری و نت‌نویسی ردیف‌های بسیاری که از آثار قدما به‌جا مانده بود و منظم کردن آثار خود، نگارش کتاب‌های «آواز دشتی»، «برنامه‌ دشتی» و مجموعه مقالات «موسیقی‌ نامه‌های موسی معروفی» از مهم‌تریم آثار اوست. موسى معروفى ردیف دستگاه‏هاى موسیقى ملى را چند سال قبل از فوتش در سال ۱۳۴۴، به‏صورت کتاب به‏پایان رسانید و این کتاب در سال ۱۳۴۰ شمسى توسط وزارت فرهنگ و هنر تحت عنوان «ردیف هفت دستگاه موسیقى ایرانى»، با مقدمه‏ دکتر مهدى برکشلى چاپ و منتشر شد.

موسیقی ملی ایران

موسی معروفی عضو کانون حفظ و اشاعه موسیقی ایران بود. وی با جمع‏آورى و ثبت آنچه از ردیف موسیقى ملى در دسترس بود، به‌صورت کتاب و ضبط روى صفحه (با اجراى سلیمان‏خان روح‏افزا) بزرگ‏ترین قدم را در راه حفظ ردیف موسیقى ملى برداشت و از این راه به موسیقى ملى ایران خدمتی غیرقابل ‏انکار کرد. مجموعه ردیف موسیقی موسی‌خان معروفی با اجرای محسن نفر توسط نشر موسیقی حوزه هنری منتشر شده است.

ردیف موسی‌خان معروفی

داریوش پیرنیاکان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره ردیف‌های موسیقی گفته است: ردیف میرزا حسین‌قلی، ردیف میرزا عبداله و ردیف آقای دوامی از جمله ردیف‌های متداولی است که استفاده می‌شود اما ردیف موسی‌خان معروفی یک ردیف جمع‌آوری شده ‌است. برای فهم این ردیف‌ها باید به بافت آن توجه داشت. اگر یادگیری این ردیف مشکل است دلیل عدم درک آن نیست بلکه مشکل بافت آن است که اجازه یادگیری را از هنرجو می‌گیرد. در کل ردیف‌هایی که نام آنها ذکر شد این ردیف از معتبرترین ردیف‌هاست. معروفی در ۷ شهریور ۱۳۴۴ در تهران دار فانی را وداع گفت.