چراغ حق به‌جانم گشت روشن | پایگاه خبری صبا
امروز ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ساعت ۱۰:۲۶

چراغ حق به‌جانم گشت روشن

محمدرضا ممتازواحد

<img align=”left” class=”news_corner_image” src=”/files/fa/news/1397/3/27/200999_190.jpg”><div align=”justify”><span lang=”AR-SA”>شادروان «حسن یزدانیان» در زمره خوانندگان موسیقی
مذهبی قرن اخیر است. متأسفانه از ایشان اطلاعات چندانی در دست نیست و راقم این سطور
به‌جز یک شرح‌حال از ایشان، به‌زندگی‌نامه دیگری دسترسی نیافت. حبیب‌الله نصیری‌فر،
نویسنده و پژوهشگر نام‌آشنای عرصه موسیقی و صاحب تألیفات پرشمار در این حوزه در کتاب
مردان موسیقی سنتی و نوین ایران (جلد پنجم) شرح‌حالی را از این چهره پیشکسوت عرصه موسیقی
مذهبی به‌رشته تحریر کشیده است که علاقمندان برای مطالعه بیشتر می‌توانند به‌این مرجع
ارزشمند مراجعه نمایند. با مطالعه زندگی‌نامه حسن یزدانیان درمی‌یابیم که آواز و آوازخوانی
وصدای خوش در خاندان ایشان موروثی بوده و پدر وی نیز صاحب صدای خوشی بوده است. حسن
یزدانیان مقدمات آواز را نزد پدر آموخت و با بهره‌گیری از معمران و مطلعان این عرصه
به‌خصوص در زادگاهش نجف‌آباد از جمله غلامعلی پوراحمد (نوازنده نی و موسیقی‌دان)، دامنه
آموخته‌هایش را وسعت داد. حسن یزدانیان حدود سال ۱۳۳۲ به‌تهران عزیمت کرد و از محاضر
احمد عبادی و اسماعیل مهرتاش بسیار بهره برد. این توشه‌گیری و خوشه‌چینی به‌خصوص از
مکتب فیاض اسماعیل مهرتاش (از سرآمدانِ سبک و شیوه و مکتب آوازی تهران) به‌انضمام حالات
و حرکات و ویژگی‌های خاصِ کانون آوازی اصفهان که در صدا و لحن و بیان و شیوه آوازی
یزدانیان نهفته، حالت بینابین عجیبی را در گویش آوازی او به‌نمایش گذاشته است. حسن
یزدانیان در همان سال‌ها به رادیو و تلویزیون راه یافت و سالیان سال صدای مناجات او
از رادیو به‌گوش عاشقانِ گفت‌وگو با معبود، می‌رسید. </span></div>

<p dir=”RTL” align=”justify”><span lang=”AR-SA”>از معدود آثار به‌دست آمده از ایشان، دو اثر مناجاتی
است که به‌همت مهدی تفرشی (جوان صاحب آتیه و کوشای عرصه فرهنگ صوتی و پژوهشِ آرشیوی)
به‌نگارنده تحویل شد که همین موضوع خود تأسف و تأثر بسیار را در پی دارد؛ زیراکه اگر
از یک چهره پیشکسوت عرصه آوازی فقط همین دو اثر بجای مانده باشد واقعاً تأسف‌آور است
وغمِ مضاعف آن‌که، از ایشان آثار بیشتری باشد ولی در پستوی خانه‌ها نهان باشد۱! همانطور
که پیشتر نیز در یکی از یادداشت‌های راقم این سطور آمده بود: ««مناجات‌خوانی» یکی از
گونه‌های متنوع و مردم‌پسند عرصه گسترده آواز ایرانی است. بررسی مناجات‌خوانی از سه
منظر ماهوی، محتوایی و زیبایی‌شناسی، ما را به‌نکات جالبی رهنمون می‌سازد. فارغ از
بحث «محتوایی» که بیشتر راز و نیاز و نیایش با معبود را در برمی‌گیرد؛ بررسی مقوله
مناجات‌خوانی از مناظر«ماهوی» و«زیبایی‌شناسی» قرابت و تجانس المان‌های مناجات‌خوانی
را با مؤلفه‌های آواز کلاسیک ایرانی بهتر و بیشتر هویدا می‌سازد….۲» (ممتازواحد،
۱۳۹۵) </span></p>

<p dir=”RTL” align=”justify”><span lang=”AR-SA”>در یکی از دو اثر به‌جای مانده از حسن یزدانیان
که به «چراغ حق» (چراغ حق به‌جانم گشت روشن/ من از تن دور ماندستم تن از من) مشهور
است، حالت مؤثر و جلوه تأثیربرانگیزی از موسیقی مذهبی به‌ویژه مناجات‌خوانی را می‌شنویم.
از بازیِ با فواصل و مُدهای مختلف گرفته تا ساخت وپرداختِ شعر که همه و همه، خروجی
و فیدبک (بازخوردِ) آواز و اثر آوازی او را به اثری پر حس و حال و گیرا وتأثیربرانگیز
مبدل ساخته است. امیر مداح (خواننده پیشکسوت رادیو) درخصوص حسن یزدانیان و این اثر
آوازی می‌نویسد: «خدا رحمت کند مرحوم یزدانیان را؛ اوایل دهه شصت به‌رادیو و به‌دفتر
شادروان حسین صبحدل می‌آمد و من چند باری ایشان را ملاقات کرده بودم. این آواز مناجات
[چراغ حق] محصول همان سال‌هاست که توسط حاج‌آقای صبحدل تولید شده و در برنامه‌ «با
محرمان خلوت انس» پخش می‌شد…. به‌هر حال به‌نوبه‌ خود از جناب بهروز مبصری [دیسکوگراف
و پژوهشگر پیشکسوت موسیقی] به‌خاطر جمع‌آوری، نگهداری واشتراک‌گذاری آثار ارزشمندِ
قدما کمال قدردانی و تشکر را دارم». </span></p>

<p dir=”RTL” align=”justify”><span lang=”AR-SA”>حسن یزدانیان چند سالی است که رخت از جهان فانی
بربسته؛ روحش، از ترنم نغمات و رحمات الهی مسرور و مترنم باد. </span></p>

<p dir=”RTL” align=”justify”><span lang=”AR-SA”>پی‌نوشت: </span></p>

<p dir=”RTL” align=”justify”><span dir=”RTL”></span><span lang=”AR-SA”><span dir=”RTL”></span>1. آرشیوداران و مطلعان
در صورت در اختیار داشتن آثار و اطلاعاتی در این خصوص، خواهشمند است با ایمیل </span><span dir=”LTR”>mohammed2261mm@gmail.com</span><span dir=”RTL”></span><span lang=”AR-SA”><span dir=”RTL”></span> مکاتبه
فرمایند. </span></p>

<p dir=”RTL” align=”justify”><span dir=”RTL”></span><span lang=”AR-SA”><span dir=”RTL”></span>2. ممتازواحد، محمدرضا.
۱۳۹۵٫ کوتاه در خصوص «مناجات‌خوانی». روزنامه ایران: ۱۹ خرداد.</span></p>

هنوز دیدگاهی منتشر نشده است