به گزارش صبا به نقل از روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، در پی انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسین نواب به سِمت مشاور رئیس فرهنگستان هنر و با توجه به پاره‌ای از وظایف مهم اساسنامه‌ای فرهنگستان مبنی بر همکاری و مشارکت با حوزه‌های علمیه در سیاست‌گذاری مبانی فقه و هنر و پژوهش در حوزه هنرهای اسلامی، در گفت‌وگویی در خصوص ارتباط فقه با هنر اظهار کرد: حکومت جمهوری اسلامی، حکومتی است که فقه در آن نقشی پررنگ دارد و حضرت امام خمینی(ره) به‌عنوان یک فقیه بزرگ و مرجع شیعیان، حکومتی بنا نهاد که بایدها و نبایدهای آن را فقه مشخص می‌کند.

وی در همین زمینه ادامه داد: اصولاً فقه برای تمام شئون انسانی حکم دارد و تمامی آنها در یکی از احکام پنج‌گانه حلال، حرام، مستحب، مکروه و مباح قرار می‌گیرد. هنر هم به‌عنوان یکی از شئون انسانی از این احکام جدا نیست و هر اثر هنری‌ای هم که خلق می‌شود یکی از این پنج حکم را به خود می‌گیرد. نگاه علما در این حوزه با هم متفاوت است. بعضی عرصه‌ای محدودتر باز کرده‌اند و بحث را راجع‌ به حلال و حرام بودن در هنر می‌دانند و بعضی هم فضای بیشتری گشوده‌اند و معتقدند کفِ هنر، کار مستحب است و خلق اثر هنری، در بسیاری از موارد، از عبادات محسوب می‌شود و مستحب است.

رئیس مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی چگونگی فهم روایات را، از جمله اینکه چه موسیقی‌ای حلال و چه موسیقی‌ای حرام است، علت وجود اظهارنظرهای متفاوت در احکام اسلامی دانست و گفت: بسیاری از این احکام رابطه با اخلاق دارند؛ یعنی الزاماً کراهتشان کراهتی نیست که در روایات آمده باشد و به این دلیل که از لحاظ اخلاقی خیلی مناسب شأن و جایگاه انسانی نیستند، مکروه شمرده شده‌اند. از طرفی هم بسیاری از هنرها هستند که در پیشبرد اخلاقی انسان مفیدند که طبیعتاً آنها مستحب شمرده می‌شوند.

وی با بیان اینکه فقه و هنر رابطه وسیعی با هم دارند، گفت: تا قبل از دوران قاجار این‌گونه بوده که بسیاری از هنرمندان ما اهل فقه بودند؛ یعنی اهل فقه ما، هنرمند بوده‌اند. خوش‌نویسی در مدراس علمیه رشد پیدا کرده و بسیاری از هنرهای سنتی ما در بستر دین زاییده شده و رشد پیدا کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال موسیقی با قرائت قرآن و مداحی‌های اهل بیت (علیهم‌السلام) رشد پیدا کرده است، یا تعزیه که ارتباط مستقیم با واقعه عاشورا داشته است. این‌گونه نیست که فقه و هنر متضاد هم باشند، البته جاهایی نقاط اصطکاکی دارند، ولی در بسیاری موارد، فقه مجالی گسترده‌تر برای هنر فراهم کرده است.

سید محمدحسین نواب فقه هنر را فقط یکی از مباحث نظری حوزه هنر عنوان کرد و گفت: مسئله اسلام و هنر، چهارراهی بسیار وسیع است که باعث به‌وجودآمدن مفهوم (کانسپت) هنر اسلامی شده است. مفهوم هنر اسلامی امروز در دنیا مفهومی پذیرفته‌شده است و کسی در این اصطلاح تشکیک ندارد. وقتی کلمه «هنر» پسوند «اسلامی» می‌گیرد، هنر با مطالعات اسلامی نیز تقاطع پیدا می‌کند. حوزه‌های علمیه به‌عنوان ظرفیتی جدّی که اسلام‌شناسی از بطن آنها خارج شده، طبیعتاً می‌توانند در پیشبرد مسائل نظری هنر اسلامی در بخش‌هایی مثل فقه هنر، جامعه‌شناسی و هنر اسلامی، روان‌شناسی و هنر اسلامی، نقشی بسزا ایفا کنند.

وی در خصوص ظرفیت پژوهشی حوزه‌های علمیه گفت: تصور بنده این است که ظرفیت فعلی که در علوم انسانی در قم به‌وجود آمده، تقاطعی مهم با هنر دارد. از ظرفیت پژوهشی حوزه‌های علمیه می‌توان استفاده کرد و بسیاری از مسائل نظریِ هنر را در قم و در حوزه‌های علمیه به بحث گذاشت. اصولاً مباحث نظریِ هنر در دانشکده‌های علوم انسانی در دانشگاه‌ها بررسی می‌شود و الان هم حوزه علمیه قم یکی از مراکز مهم علوم انسانی به‌شمار می‌آید و ظرفیت بسیاری دارد. به‌طور مشخص راجع به فقه هنر، در قم کارهای بزرگی شده و باید از این تجربیات استفاده کرد و دوباره راه را از ابتدا نرفت. حدود شش سال قبل، مقام معظم رهبری خواسته‌ای جدّی برای بازنگری فقهی به مسائل هنر داشتند که مقدمات این کار انجام شده، ولی اصل کار چون بازنگری است، هنوز انجام نشده است. ظرفیت بزرگی مثل دفتر تبلیغات در حوزه است که می‌تواند این کار را انجام دهد.

این محقق و پژوهشگر، فرهنگستان هنر را مهم‌ترین مرکز هنری کشور دانست و گفت: فرهنگستان این امکان را می‌تواند فراهم کند که گفت‌وگوهایی خطیر میان عالمان دین و هنرشناسان و هنرمندان شکل گیرد. این گفت‌وگوها بسیاری از اوقات گفت‌وگوهای جدی نبوده و به تعارفات اولیه گذشته است، ولی اگر فرهنگستان این فضا را فراهم بیاورد، می‌شود مرکز گفت‌وگوی مهمی نه‌تنها برای ایران، بلکه برای دنیا بین عالمان دین و هنرمندان باشد و بنده هم، به‌عنوان مشاور رئیس فرهنگستان هنر، یکی از برنامه‌هایم این است که این فضای گفت‌وگویی را ایجاد کنم که هنرمندان و عالمان دین روبه‌روی هم بنشینند و شفاف و بی تعارفات، بر سر اصل مطالب به نتیجه برسند.

نواب در پایان این گفت‌وگوی کوتاه، از اقدامات جدید فرهنگستان در حوزه سیاست‌گذاری هنر کشور گفت: به این علت که بخشی از سیاست‌گذاری‌ها تابعی از فقه هنر است، در نظر داریم با روشی متفاوت، سیاست‌گذاری‌های قبل و بعد از انقلاب و همچنین دیگر کشورهای دنیا را مطالعه کنیم تا إن‌شاءالله فرهنگستان بتواند گام‌هایی تازه بردارد و مشاوری جدّی برای نهادهای سیاست‌گذار هنری ازجمله شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی باشد.

انتهای پیام/