سیاوش پاکراه در گفتگو با خبرنگار تئاتر خبرگزاری صبا درباره نمایش «هیچ، میان ما» که جدیدترین نمایش او و تنها نمایشی بود که در روزهای کرونایی روی صحنه بود، توضیح داد: این نمایش را در خرداد ماه سال قبل شروع‌ کردیم و‌ صرفا دنبال این بودیم در سالی که برایمان بد می‌گذشت، حال خودمان خوب باشد و قصد ارائه‌اش را هم به معنای یک کالا نداشتیم. پس از سه ماه که روی این نمایش تمرین کردیم، در ۲ نوبت، یک بار در سالن مستقل تهران و یک بار در تماشاخانه انتظامی به صورت تمرین-اجرا روی صحنه رفتیم یعنی با وجود تماشاگر ولی به صورت رایگان، انجام کارگردانی در لحظه اتفاق می‌افتاد، در صورتی که پیکره اصلی کار شکل گرفته بود. در واقع تماشاگر با اثری روبه‌رو بود که فرم خود را پیدا کرده ولی در جزییات دچار تمرین بود.

او درباره روند اجرای نمایش در روزهای سه شنبه و پنجشنبه و جمعه هر هفته به شکل رایگان در خانه هنرمندان تصریح کرد: امسال نتیجه گرفتیم که نمایش «هیچ، میان ما» به فرم اجرایی دلخواه‌ رسیده‌ و می‌تواند روی پای خود بایستد بنابراین تصمیم به اجرا گرفتیم اما همچنان متوجه این بودیم که قصد ما از این کار در واقع ارائه و فروش آن نبود و فقط برای لذت خودمان پرورشش داده بودیم، به همین دلیل گروه به این نتیجه رسید که اجرا لزوما به معنای عرضه یک کالا حتی تحت عنوان فرهنگی یا هنری نیست و گروه تصمیم گرفت مخاطب را صرفا در این شعف بدون چشم‌داشت مالی شریک کند.

کارگردان نمایش «هیچ، میان ما» ادامه داد: وقتی تصمیم به انجام این کار گرفتیم، همراهی خانه هنرمندان ایران با ما راه‌مان را بسیار هموارتر کرد و به همراهی گروه نمایش و خانه هنرمندان ایران به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم این اثر را به صورت رایگان و به شکل یک رویداد عمومی در مقابل مخاطب اجرا کنیم.

متن بدون اجرا وجود خارجی ندارد

پاکراه درباره موضوع نمایش اذعان کرد: در «هیچ، میان ما» به جای صحنه، با انسان سر و کار داریم. همچنین یک نمایشنامه یا نمایش قصه‌محور نیست و قصد هم ندارد برای مخاطب داستانی را روایت کند. این نمایش در واقع آمیخته‌ای از تداعی‌های آزاد است؛ تداعی‌هایی که وقتی کنار هم قرار می‌گیرند یک دستگاه نشانه‌شناسی را برای ایجاد مفاهیم چند لایه برقرار می‌کنند برای همین ذهن مخاطب در ساخت و ساز و جستجوی معانی سهیم می‌شود. ممکن است اذهان مختلف معناهای متفاوتی را برداشت کنند ولی چون بخش زیادی از مفاهیم برگرفته از ذات اجتماع و مفاهیم جاری در آن است و در واقع از نطفه‌هایی آزاد می‌شوند که اشتراکات زیادی دارد، هم‌پوشانی پیدا می‌کنند.

او با اشاره به اینکه نمایش «هیچ، میان ما» از سه بخش متفاوتِ در هم تنیده تشکیل شده‌است، اظهار کرد:  فصل اول براساس زبان بدن و رنجی‌ست که در بدن مشاهده می‌شود. درواقع رویارویی‌ست که یک قصد مستقیم با مخاطب را دنبال نمی‌کند ولی از طریق حس‌آمیزی در بدن‌ها به فضایی می‌رسد که مخاطب خود را دچار آن احساس کند. فصل دوم با تکنیک تداعی آزاد در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد و در این تکنیک ذهن‌‌مقصد بودن مخاطب مورد هدق قرار می‌گیرد. در فصل سوم هم یک کارکرد مفهومی وجود دارد که پیرامون مفهومی مشخص که در اینجا زوال قدرت و دیکتاتوری است، شکل اجرایی به خود گرفته است.

نویسنده کتاب «تریو بدون هارمونی» افزود: با این تفاسیر مشخص می‌شود که «هیچ، میان ما» نمایشنامه نیست بلکه یک متن اجرایی‌ست که با یک ایده اولیه شروع شده و به مرور در جریان کار گروهی و بداهه پردازی شکل گرفته‌است، به این صورت که اگر این اجرا را کنار بگذاریم، آن متن هم وجود خارجی نخواهد داشت.

نگاه کمیت‌محور جایی در تئاتر ندارد!

پاکراه تاکید کرد: به عنوان کارگردان، رایگان بودن نمایش تصمیم شخصی من نبود بلکه به اتفاق گروه و سپس در جریان جلساتی که با خانه هنرمندان ایران داشتیم، این تصمیم را اتخاذ کردیم. نگرش همه افراد سهیم سرانجام به این نتیجه رسید که به این اثر به مثابه یک کالا نگاه نکنند. با توجه به اینکه «هیچ، میان ما» را برای لذت خودمان کار کردیم، به این فکر افتادیم وقتی ما لذت بردیم و دنبال ساخت یک کالا برای فروش نبودیم؛ به همین دلیل کنار هم کار کردیم، پول گذاشتیم و از اینکه کار را به صورت رایگان جلو بردیم، خوشحال هستیم.

او با اشاره به اشتباه بودن کالاانگاری تئاتر، تصریح کرد: اصالت هنر در تجربه و کشف نهادینه شده‌است، نه در بازار فروش و ارائه اثر هنری بنابراین در این نگرش وجود بازیگران سلبریتی و خیل عظیم تماشاگر که نگاه کمیت را به جای کیفیت می‌گیرد، جایی ندارد. به نظر من ترکیب واژگانی کالای هنری یا کالای فرهنگی مزخرف‌ترین واژه ممکن است. کار در حوزه هنر  کشف کردن است، نه ساخت کالایی خاص در کارخانه. در «هیچ، میان ما» هم چون با این دید به کار پرداختیم نتیجه مثبتی دریافت کردیم. دیدن یک نمایش حرفه‌ای آن هم رایگان برای مخاطب جذاب است.

ایستگاه بعدی «هیچ، میان ما» کاشان است

نویسنده و کارگردان نمایش «من» درباره ادامه نمایش «هیچ، میان ما» در شهرستان‌های دیگر، عنوان کرد: قصد داریم نمایش را به صورت رایگان تا حد امکان در شهرهای مختلف روی صحنه ببریم. در حال حاضر بندر عباس، شیراز و کاشان شهرهای مدنظرمان هستند و پس از اتمام پروژه تهران که هنوز دقیقا مشخص نیست چه زمانی به پایان می‌رسد، به سمت کاشان و سپس دیگر شهرها خواهیم رفت.

پاکراه راجع‌به تغییرات به وجود آمده در روند اجرای نمایش به دنبال مجاز شدن فعالیت سالن‌ها، افزود: باتوجه به مجاز شدن فعالیت سالن‌های تئاتر طبق مصوبه ستاد ملی کرونا، ظرفیت نمایش را که ۱۵ نفر بود به ۱۸ نفر رساندیم و به زمان نمایش که به صورت ۲ روز در هفته در پنجشنبه و جمعه بود، سه‌شنبه‌ هم اضافه شد.

او در پایان صحبت‌هایش با اشاره به کارهای جدیدش، خاطرنشان کرد: سال گذشته مجموعه روایت‌های اسطوره‌ای یونان را که چیزی نزدیک به ۷۰ قسمتِ ۳۰ دقیقه‌ای‌ست، از طریق خانه هنرمندان ایران تحت عنوان اساطیر یونان روایت کردم. امسال هم قصد دارم به صورت بداهه پردازی و روایت بسیار ساده به سراغ بخش آفرین اساطیر ایران بروم. همچنین تا آخر خرداد امسال پروژه جدیدی را تحت عنوان «تاریکی می‌خورد» شروع خواهم کرد اما چون جزییات کار به طور کامل قطعی نشده‌است، فعلا نمی‌توانم درمورد موضوعش توضیح دهم.

مصطفی لطیفی خواه، محمد هادی غضنفری، امیر تک فلاح، میلاد حکمت پی را، محسن صالحی بازیگران «هیچ، میان ما» هستند.

در توضیح اجرای این اثر نمایشی آمده است: «تغییر، گاه چنان بزرگ و هولناک است که دیگر هیچ چیز چون گذشته نیست. ساختارهایی که مدت‌های مدید برای زیستن به کار می‌آمدند، حالا دیگر معلق و ناکار آمدند. در لحظه اکنون دیگر راهی باقی نمی‌ماند، جز دست یازیدن به ساختارهایی تازه که مانع از میان رفتن دست آورده‌ای سترگ بشری می‌شوند. «هیچ، میان ما» در هیاهوی مرگ ساز امروز، فارغ از هر پدیده بیرونی که بر امروز تحمیل شده است، کاوشی ست بی واسطه در و با مخاطب، تا از هر آنچه حضورش را به کالا مبدل می‌کند پرهیز دارد. «هیچ، میان ما» شکلی تازه به اجرا بخشیده است. تن ندادن به وضعیتی که پیشاپیش ما را از دست زدن به هر اکتی محروم می‌کند. این شکل تازه، نه اجرایی سی شبه و ممتد که رویدادی روزانه خواهد بود. تنها دو روز؛ پنجشنبه و جمعه هر هفته از ساعت هفت عصر، با ظرفیتی محدود از تماشاگر و رایگان! این راه و تلاشی ست که گروه نمایش با همراهی خانه هنرمندان در پی ادامه دادند تا شاید بشود هنوز امیدوار باقی ماند.»

علاقه مندان برای حضور باید نام و نام خانوادگی خود را به دایرکت صفحه رسمی خانه هنرمندان ایران در اینستاگرام، ارسال کنند. این نمایش در هر اجرا تنها میزبان ۱۵ نفر خواهد بود.

پریسا منیر

انتهای پیام/