در طول این سال‌ها نتوانسته‌ایم خوراک فرهنگی جامعه را تامین کنیم/ تاریخ ایران از ۴۰ تا ۱۴۰۰

محمدرضا عطایی‌فر نویسنده و کارگردان نمایش «مرگ گرم» که تا ۱۵ خرداد ماه از ساعت 18 در سالن قشقایی مجموعه تئاترشهر روی صحنه است در گفتگو با خبرنگار تئاتر خبرگزاری صبا درباره درون‌مایه این نمایش گفت: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که هر دهه آن دستخوش اتفاقات و رویدادهای مختلف بوده است. نمایش من از دهه ۱۳۴۰ شروع می‌شود که با گویش، فرهنگ، لباس و موسیقی خاص آن دوره همراه است و ناگهان با انقلاب اسلامی ایران در دهه ۵۰ همه‌چیز تغییر می‌کند. تحقیق درباره تاریخ ایران تا زمان امروز را ادامه دادم و متوجه شدم که وقتی این پازل تاریخی را کنار هم قرار می‌دهیم، خیلی منظم چیده نمی‌شود در حالی که وقتی کشوری مانند کره جنوبی یا ژاپن را نگاه می‌کنی، بعد از بمب اتمی هیروشیما چیدمان ژاپن طوری برنامه‌ریزی می‌شود که از نظر فرهنگی، اقتصادی، تکنولوژی و آموزشی پیشرفت می‌کنند.

او درباره فیلم‌های ساخته شده در دهه 50 بیان کرد: وقتی فیلم‌های دهه 50 را بررسی می‌کنی، می‌بینی که کسی مانند مسعود کیمیایی فیلم‌ «قیصر» را می‌سازد و در همان زمان یک‌سری از فیلمسازان ما که الان خارج از کشور هستند مانند محسن مخملباف در مسیر انقلاب فیلم‌های انقلابی ساخته‌اند اما جلوتر که می‌آییم هنرمندانی مثل مخملباف دیگر با انقلاب همراه نیستند.

وی افزود: این سوژه برای من ‌جالب شد و سعی کردم‌ نمایشی کار کنم که مستلزم رویدادها و اتفاقات یک دهه خاص است اما در کنار آن می‌توان روند شکل‌گیری و حرکت موسیقی از یک نقطه به نقطه دیگر را دید؛ مثلا اینکه موسیقی در دهه ۵۰ چگونه بوده و در دهه ۷۰ چه تغییری کرده است. ما این اتفاقات را در قالب اپیزودهای داستان‌گو ارایه کرده‌ایم که هم‌ حس نوستالژیک داشته باشد و هم مخاطبان داستان را درک‌ کنند.

این کارگردان با بیان اینکه در کنسرت نمایش «مرگ گرم» نگاهی طنزآمیز به جنگ دارد، عنوان کرد: در دهه ۶۰ ما شاهد جنگ‌ بودیم اما جنگ را نه به آن صورت آرمان‌گرایانه دهه ۶۰ بلکه الان در سال ۱۴۰۰ باید نگاه کرد. یکی از دلایل اینکه مخاطب فیلم‌های جنگی ما کم شده به این دلیل است که زاویه دید ما نسبت به قدیم تغییر کرده است. اپیزود مربوط به جنگ این نمایش حالتی طنز دارد چون الان دیگر نمی‌توان‌ نمایشنامه‌ای نوشت که در دهه ۶۰ طرفدار داشته است و باید با زبان متولدین دهه ۷۰ و ۸۰ که مخاطبان الان ما هستند ارایه شود.

وی ادامه داد: هنوز هم فیلم «روز واقعه» با متنی از بهرام بیضایی که اتفاقا فیلم مذهبی‌ای هم بود، طرفدار زیادی دارد چون باید شخصی که با هنر آشنا است فیلمنامه بنویسد نه کسی که مملو از شعار است، چون ما هیچ‌وقت از شعار به شعور نمی‌رسیم.

عطایی‌فر درباره دهه 1400 در این نمایش و هشدارها و پیش‌بینی‌های خود اظهار کرد: اواخر دهه نود موج ‌خودکشی در کشور راه می‌افتد و در آغاز سال 1400 با خبر فوت آزاده نامداری مواجه می‌شویم. اتفاقاتی مثل فقر، وضعیت معیشتی، آبرو، تهمت می‌تواند عامل خودکشی باشد که در مجموع به عدم فرهنگ می‌رسیم. در اینجا به عنوان یک هنرمند باید هشدار داد که ما وارد دهه‌ای می‌شویم که مشکلات فقط گریبان‌گیر مردم عادی نیست بلکه همه‌گیر است.

این هنرمند با انتقاد ا ز اینکه مسئولان نتوانسته اند بستر فرهنگی مناسبی برای جامعه فراهم کنند، توضیح داد: شاهد بودیم که خواننده‌ای خارج از ایران با انتشار یک موزیک ویدیو غوغایی به پا کرد. ما می‌گوییم دهه ۶۰ درگیر جنگ بودیم‌ اما چطور بعد از گذشت ۳۰ سال هنوز نتوانستیم خوراک فرهنگی مردم و نوجوانان را فراهم کنیم؟ آن خواننده کار خودش را می‌کند مشکل از ماست بستر فرهنگی مناسب جامعه را فراهم‌ نکردیم‌ تا اینگونه آسیب پذیر باشیم.

او با بیان اینکه در اپیزود ۱۴۰۰ به کلاب هوس هم پرداخته شده است، بیان کرد: مدت‌ها است که برای نگارش این نمایشنامه در برنامه کلاب هوس حضور دارم و رفتار افراد را رصد می‌کنم. شاهد آن هستیم که در خارج از ایران یک‌ محققی در حال صحبت است و عده زیادی گوش می‌کنند اما در ایران بازی‌های نامناسبی در این برنامه شکل می‌گیرد. مثل اینکه لامپ در کشورهای پیشرفته دیگر اختراع و استفاده می‌شود اما ما در ایران آن را شکسته و به جای چاقو استفاده کنیم.

وی در پایان عنوان کرد: در اپیزود دهه ۱۴۰۰ فقط روی ایران تمرکز نکردم. مساله اتانازی (قانون مرگ ترحمی) که در سوییس قانونی و در دنیا رو به گسترش است. در این نمایش یک نوع داعش دیگر هم به وجود آمده است که فقط زن‌ها را می‌کشد.

نمایش «کنسرت تئاتر مرگ گرم» تا ۱۵ خرداد ماه از ساعت 18 در سالن قشقایی مجموعه تئاترشهر روی صحنه می‌رود.

ندا زنگینه

انتهای پیام/