«دیوار چهارم» از زبان پسر بچه‌ای هشت ساله روایت می‌شود / درهم تنیدگی فرم و محتوا

محبوبه کلایی کارگردان انیمیشن «دیوار چهارم» که به تازگی به جشنواره‌های معتبر جهانی همچون «Animafest Zagreb»در کرواسی و «Annecy» فرانسه راه یافته است، در گفتگو با خبرنگار سینمایی صبا، درباره اولین حضور جهانی فیلم گفت: ساخت این فیلم که به تهیه‌کنندگی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی‌ست، حدودا بهمن‌ ماه سال گذشته به پایان رسید و فیلم در اولین حضور جهانی خود، به بخش اصلی جشنواره «زاگرب» و رقابت برای جایزه ویژه جشنواره «انسی» که به عنوان مهم‌ترین جشنواره‌های انیمیشن جهان شناخته می‌شوند، راه یافت. در حال حاضر نیز فیلم در اوایل مسیر پخش و همچنان درحال ارسال به جشنواره‌های مختلف است.

کلایی افزود: «دیوار چهارم» یک فیلم ۱۰ دقیقه‌ای‌ست و چون از لحاظ تکنیک و شیوه روایی متفاوت است، می‌تواند دلیل انتخاب آن در جشنواره‌های مختلف باشد. موضوع این انیمیشن به خانه و خانواده برمی‌گردد و سعی دارد مخاطب را با شیوه روایی متفاوتی مواجه کند. بطور کلی می‌توان گفت فیلم درباره روابط بین فردی در خانواده‌ست‌ و قصه آن را پسر بچه‌ای هشت ساله روایت می‌کند.

او درباره تکنیک مورد استفاده برای ساخت این انیمیشن که ترکیب تکنیک‌های انیمیشنی با فیلم زنده است، توضیح داد: میزانسنی در ابعاد یک به یک طراحی شد و پس از آن در مرحله تصویربرداری کلیت کار شکل گرفت که در کنار تکنیک‌هایی مانند آبجکت انیمیشن، استاپ موشن، دو بعدی کامپیوتری و سایر تکنیک‌ها، فضای یک فیلم میکس مدیا را تشکیل داد. در کنار چنین تصویری، صداگذاری حسین قورچیان نیز توانست به خوبی اتمسفر شنیداری فیلم را متناسب با پیچیدگی تصویر ایجاد کند.

کارگردان انیمیشن «یک نفر» درباره علت انتخاب این شیوه روایی توضیح داد: من به معماری و فیلمی که فضامند است و روایت آن بر فضا متکی‌ست، علاقه‌مندم. اینکه روایت صرفا بر عهده شخصیت‌ها نباشد و از امکانات فضامند میزانسن در فضای داخلی یا معماری یک ساختمان استفاده شود، برایم هیجان‌انگیز است. آنچه در طول ساخت فیلم مشغولش بودم، کشف چنین امکانات فضامندی بود که انیمیشن، آن را به شکل گسترده و بی‌نهایتی در اختیار فیلمساز قرار می‌دهد؛ یعنی همان قابلیت روایی کردن فضا که می‌تواند وجه تمایز یک اثر نیز باشد. این شیوه روایی برای بیان موضوعات پرتکراری مثل خانواده، می‌تواند باعث شکل‌گیری دیدگاهی نو و خلق لایه‌های معنایی جدیدی شود.

کلایی درباره طولانی شدن پیش تولید «دیوار چهارم» توضیح داد: پیش تولید فیلم خیلی طول کشید زیرا فیلم سختی بود و می‌دانستم قرار است تکنیک نامتعارفی را پیش بگیرم. همین مساله باعث ‌شد ساخت آن تا حدی طول بکشد. از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا شهریور ۱۳۹۹ درگیر مراحل پیش‌تولید و تولید بودم. می‌توانم بگویم علت طولانی شدن آن این بود که می‌خواستم روایت و موضوع را در هماهنگی کامل با تکنیک متفاوتی که پیش گرفته بودم قرار دهم.

این انیماتور افزود: از نظر من کیفیت یک اثر به این مساله برمی‌گردد که شیوه بیانی، تکنیک و لحن اثر تا چه اندازه به موضوع و روایت آن نزدیک است؟ آیا این مسائل هوشمندانه انتخاب شده‌اند؟ به همین دلیل در طول ۶ ماه پیش تولید به این فکر می‌کردم که محتوا و معنای فیلم را با فرمی که می‌خواهم تجربه کنم، منطبق کنم؛ محتوایی که از آن یک فرم تجربی نو بیرون آمده است و دیگر نمی‌توان به سادگی آن را تفکیک کرد‌ که فرم از معنا پیروی کرده‌ است یا معنا از فرم.

او در پایان هماهنگی فرم و روایت در «دیوار چهارم» را علت حضورش در جشنواره‌های مختلف دانست و توضیح داد: شاید دلیل انتخاب فیلم در جشنواره‌های «انسی» و «زاگرب» که جشنواره‌های معتبر رده A هستند نوآوری تکنیکی فیلم باشد و این نکته که فرم و شیوه روایی کاملا در خدمت بیان موضوع به شکلی چندگانه‌ هستند. به عبارتی تکنیک میکس مدیا توانسته‌ است سبک روایی نویی را پیش بکشد. علاوه بر این، مساله خانواده به گونه‌ای در اثر حضور دارد که این‌هم‌آنی فرم و ساختمان فیلم به نظر می‌رسد. می‌توان گفت همین شیوه در‌هم‌تنیدگی روایت و تکنیک باعث جذابیت اثر باشد.

فروغ گشتیل

انتهای پیام/