نحوه برخورد با مساله حق مولف یا کپی رایت در سینما چگونه است؟ | پایگاه خبری صبا
امروز ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ساعت ۰۷:۲۲
یادداشتی به قلم منصور فروزش؛

نحوه برخورد با مساله حق مولف یا کپی رایت در سینما چگونه است؟

منصور فروزش فیلمساز ایرانی در یادداشتی به مساله کپی رایت در سینما پرداخته است.

به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری صبا، منصور فروزش فیلمساز ایرانی که تجربه فیلمسازی در خارج از کشور و حضور در کارگاه های بین المللی را داشته است در یادداشتی به مساله کپی رایت، پرداخته است.

متن این یادداشت که در اختیار خبرگزاری صبا قرار گرفته، بدین شرح است: «مساله کپی رایت یک مساله کاملا مهم در بین حرفه‌ای‌ها است. تمام آثار تولید شده اعم از عکس، فیلم، نشانه، گرافیک، موسیقی یا هر چیزی که نیاز به خلاقیت دارند در زمره آثاری قرار می‌گیرند که به طور پیش فرض هرکسی برای استفاده از آن‌ها باید از صاحب اثر اجازه بگیرد. شاید کسی بگوید ترس از قانون یا مجازات است که این مساله را به موضوعی مهم تبدیل می‌کند، اما باید بگویم قانون تنها یک روی سکه است و روی دیگر آن اهمیت حق انسان‌ها و هنرمندان است.

به عنوان نمونه در فیلم های تجاری که برنامه حضور در بازار فیلم جهانی را دارند، تهیه کنندگان اهمیت ویژه‌ای به استفاده از آثار هنری در فیلم به هر شکلی دارند. محتواهای گرافیکی، موسیقی، تصاویر پس زمینه نمایش داده شده در تلویزیون یا نمایشگرها، نقاشی‌ها، آثار هنری، عکس‌ها، صداها و غیره، که برای استفاده‌ای غیر از فیلم ما تولید شده‌اند و ماهیت هنری دارند، شامل حق مولف می‌شوند. البته اقلامی که برای استفاده جامعه به عنوان ابزار ضروری و یا تزئینی تولید شده‌اند و در یک فرایند صنعتی تولید شده‌اند شامل این حق مولف نمی‌شوند.

درست است که در قانون تخطی از کپی رایت دقیقا هم وزن با دزدی است اما تمام مساله، الزامات حقوقی و ترس از عقوبت نیست. بلکه آگاهی از حق هنرمندانی است که امرار معاششان از این مسیر می‌گذرد. پس استفاده از آثار هنری در یک فیلم به هر شکلی نیازمند توافق یا اجازه نامه مکتوب از صاحب اثر است.

در سال‌های گذشته فیلمسازان ایرانی در مواردی با این مشکل مواجه بوده‌اند و عموما مساله حق مولف درباره موسیقی فیلم به شکل جدی تری نمایان می‌شود به نحوی که جشنواره‌ها برای قراردادن یک فیلم در برنامه خود، باید مطمئن باشند که موسیقی استفاده شده، یا موسیقی تولید شده است و یا اگر انتخاب شده است، تهیه کننده فیلم اجازه صاحب اثر را قبلا دریافت کرده است. علاوه بر مساله جشنواره‌ها، در صورتیکه یک شرکت بزرگتر خواهان مشارکت در فیلم به هرشکلی باشد، در مرحله خرید و عقد قرارداد تمام مستندات این چنینی از طرف تهیه‌کننده در اختیار خریدار قرار می‌گیرد، مستنداتی که موید مالکیت صددرصدی تهیه‌کننده است. حتی با در دست داشتن تمام مستندات اینچنینی خریدار و یا مشارکت کننده، معمولا در متن قرارداد با تهیه کننده و یا مالک فیلم، موارد تخطی از حق مولف را بر عهده تهیه کننده فیلم می‌گذارد تا در صورت تخطی از این قوانین، عواقب حقوقی آن خدشه و یا آسیبی به او وارد نکند. لازم به ذکر است که تخطی از موارد حق مولف بسته به ارزش اثر استفاده شده و شرایط مختلف دیگر، می‌تواند ۵ سال زندان و جریمه‌ای بالغ بر ۲۵۰ هزار دلار در بر داشته باشد، البته قوانین حق مولف می‌تواند بسته به محل نمایش یا فروش فیلم متفاوت باشد، اما درکل چیزی که اهمیت دارد، مدارک و مسندات مالکیت اثر هنری است.

باید توجه داشت، که قانون در جامعه خصوصاً در میان هنرمندان و فیلمسازان حرفه‌ای مانعی بر بی اخلاقی نیست بلکه ضامن اخلاق مداری است. یعنی آدم‌ها پیش از انکه به عقوبت زیر پا گذاشتن حق دیگران فکر کنند، به اخلاق و اخلاق مداری در هنر فکر می‌کنند. البته در کنار این التزام اخلاقی قوانین و رویه‌ها همیشه جاری هستند یعنی التزام اخلاقی به تنهایی ضامن حق مولف نیست، بلکه قانون برای تمام موارد در این زمینه پیش بینی شده است.

سوالی که در این خصوص مطرح می‌شود این است که فرایند استفاده از یک اثر هنری (که در اینجا می‌تواند یک قطعه موسیقی باشد) چگونه است؟ پاسخ به این سوال مختصراً این است که باید تهیه کننده فیلم اجازه مکتوب از تهیه کننده و مالک آن اثر بگیرد و ذیل شرایط استفاده از آن، تمام موارد قابل وقوع اعم از فروش، نمایش، تکثیر، انتقال و فروش حق نشر و غیره را در متن قرارداد پیشبینی کند. البته این موارد شامل آثار هنری که حق کپی رایت آن‌ها منقضی شده است نمی‌شود. انقضای حق کپی رایت شرایط متفاوت و خاص خود را دارد که باید در قانون مورد بررسی قرار بگیرد و عموما در متن قوانین کپی رایت از این موارد به عنوان استثناهای حق مولف یاد می‌شود.

در نهایت مساله، مساله اخلاق است و عیار هنرمند. در دنیای حرفه‌ای سینما، تولیدکنندگان و دست اندرکاران، تنها به تخصص و قابلیت های یک فیلمساز توجه نمی‌کنند بلکه پایبندی هنرمند به موازین اخلاقی نیز مساله‌ای قابل توجه برای حرفه‌ای‌هاست. اگر کارگردان، فیلمنامه نویس یا تهیه کننده‌ای، اثر هنری شخص دیگری را بدون اجازه استفاده کند حتی اگر در دادگاه محکوم نشود اما قطعا عیار هنری‌اش دستخوش آسیب می‌شود و حرفه‌ای‌ها او را به عنوان هنرمندی حرفه‌ای، جدی نمی‌گیرند.

در تولیدات سینمایی و حرفه‌ای که در فرایندی کاملا تجاری و یا بهتر بگوییم ساختارمند تولید می‌شوند، هر پروژه علاوه بر داشتن تیم هنری و تولید که همه ما با آن کم و بیش آشنا هستیم، دارای یک تیم حقوقی یا یک وکیل هستند تا علاوه بر سر و سامان دادن به مسائل قراردادی و توافقی بین عوامل و تهیه کننده، مسائل مرتبط با کپی رایت و اسناد مالکیت فیلم را نیز به طور دقیقی مورد بررسی قرار می‌دهد.»

انتهای پیام/

 

هنوز دیدگاهی منتشر نشده است